Столетье, лучшее для историка

Есть остров на том океане —
Пустынный и мрачный гранит;
На острове tomb есть¹,
А в ней император зарыт.

---

¹ Могила.

     Одна из самых многоименных улиц нашего города. 2-я Сергеевская (она же 2-я Сергиевская), Рабкоровская, Украинский переулок (часть ее от Московской до поворота, потом тоже стал Рабкоровским), Naschaniwsker, опять Рабкоровская...
      И даже почти улица Максима Горького, только это не состоялось:
( Collapse )
 

     У 1930 годзе часопіс "Наш край" апублікаваў у здвоеным №7-8 нарыс “Менск у дні белапольскай эвакуацыі. 10-га i 11-га ліпня 1920 г.”, падпісаныя ініцыяламі "З. Б. ". Аўтара вызначыць нескладана — так па этычных меркаваннях падпісаўся у сваім выданні галоўны рэдактар часопіса Змітрок Бядуля.
     Нарыс найцікавейшы, пра яго пагаворым асобна. А пакуль толькі адзін фрагмэнт.


     
     Вам гэта нічога не нагадвае? Вядома ж, вось гэта:
    
     НАЧАЛЬНІК. Ваша фамілія?
     МІКІТА. Колежскі рэгістратар Нікіці Зносілов, меджду протчым.
     НАЧАЛЬНІК. Скажэце мне: вы ўчора грабілі кватэру грамадзяніна Боршчыка на Архірэйскім завулку?
     МІКІТА. Нічога падобнага, мусье таварыш. Я не грабіў, — мяне, меджду протчым, грабілі — фрэнчык формельны, боты жоўценькія знялі...
     НАЧАЛЬНІК. Не загаварывайце зубоў, а кажэце праўду.
     МІКІТА. Праўду кажу, ваша чырвонасць, — даліпан, я не грабіў, меджду протчым.
     СПІЧЫНІ. Пазвольце вам, гражданін рэгістратар, не паверыць: я сам, стоячы на скверы, каля вадакачкі, бачыў, як вы з іншымі цягалі рухомую маемасць з кватэры таварыша Боршчыка.
     МІКІТА. Э! так бы і сказалі, гэр Спічыні, што я цягаў. Але я не грабіў. Усяго таго было, што я па загаду свайго, меджду протчым, начальніка насіў гэтыя рэчы яму ў гасцініцу «Парыж».
     СПІЧЫНІ. Паложым, гэта таксама грабёж.
     НАЧАЛЬНІК. I што далей было?
     МІКІТА. Нічога. Там у нумары, куды я зносіў рэчы, сядзелі нейкія маладыя, меджду протчым, мусьі ў форме і нейкія маладыя, меджду протчым, мамзэлі без формы ды выпівалі пазнанскі лікер.
    
     Калі я чытаў "Тутэйшых", то здагадваўся, вядома, што многія рэаліі ў п'есе дакументальны, але каб настолькі… Мабыць, рабаванне "грамадзяніна Боршчыка" было настолькі вядомым у горадзе фактам, што яго палічылі патрэбным згадаць адразу два выдатных беларускіх пісьменніка. І, дарэчы, Бядуля збольшага рэабілітуе купалаўскага персанажа: яго прататыпа сапраўды вымусілі ўдзельнічаць ў рабаванні.
     Вельмі цікава.
     Ці гэта я адкрыў Амерыку і апісанае супадзенне даўно вядома?
     Эх, трэба працягваць пісаць і напісаць нарэшце даўно пачаты краязнаўчы каментар да п'есы Янкі Купалы!
    
Ілюстрацыі 

Дом Баршча. Злева бачны гарадскі сквер, направа сыходзіць Архірэйскі завулак.
( Collapse )

На здымку 1943 гады "вадакачка" (на самай справе воданапорная вежа), каля якой стаяў прафесар Спічыні. А злева, праз дарогу, руіны дома Баршча.
( Collapse )

Гасцініца "Парыж", у якую "па загаду свайго, меджду протчым, начальніка насіў рэчы" Мікіта. Злева ўсё той жа гарадскі сквер.
У якую гасцініцу ля чыгуначнага вакзалу насіў рэчы яго прататып, назаўжды застанецца таямніцай ...
( Collapse )
 

Семь лет без одного дня спустя после «Хавьера» в Минске опять идет снег.

 

В результате меня заблокировали на рекордный срок и, похоже, пообещали амнистировать лишь в четвертом тысячелетии.

Интересно: как по-разному называлось одно и то же наглядное пособие в разных источниках!

     Пейте лечебный коньяк и закусывайте сыром под вкусом, идентичным натуральному!
     Дом Ландау находился примерно там, где сегодня "Лакомка". На дом с гостиницей "Одесса" можно посмотреть в конце публикации.





( Collapse )

     Едва успел я приехать, как узнаю, что около меня оцепляют деревни, учреждаются карантины. Народ ропщет, не понимая строгой необходимости и предпочитая зло неизвестности и загадочное непривычному своему стеснению. Мятежи вспыхивают то здесь, то там.
     Я занялся моими делами, перечитывая Кольриджа, сочиняя сказки и не ездя по соседям. Между тем начинаю думать о возвращении и беспокоиться о карантине. Вдруг 2 октября получаю известие, что холера в Москве. Страх меня пронял — в Москве... но об этом когда-нибудь после. Я тотчас собрался в дорогу и поскакал. Проехав 20 верст, ямщик мой останавливается: застава!
     Несколько мужиков с дубинами охраняли переправу через какую-то речку. Я стал расспрашивать их. Ни они, ни я хорошенько не понимали, зачем они стояли тут с дубинами и с повелением никого не пускать. Я доказывал им, что, вероятно, где-нибудь да учрежден карантин, что я не сегодня, так завтра на него наеду и в доказательство предложил им серебряный рубль. Мужики со мной согласились, перевезли меня и пожелали многие лета.
     Источник.